26 जानेवारी हा जगातील सर्वात मोठा लोकशाही देश भारतासाठी महत्त्वाचा दिवस आहे. या दिवशी भारतीय राज्यघटना लागू झाली. यंदा भारतीय 73 वा प्रजासत्ताक दिन साजरा करत आहेत. देशाच्या स्वातंत्र्यानंतर भारतीय संविधानाची निर्मिती झाली. बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर यांना राज्यघटनेचे सूत्रधार म्हटले जाते, पण देशाच्या संविधानाच्या निर्मितीत बाबासाहेबांव्यतिरिक्त 210 लोकांचा हात होता. अनेक गोष्टी भारताच्या संविधानाला विशेष बनवतात. डिसेंबरमध्येच संविधानाचा स्वीकार करण्यात आला होता, पण त्याची अंमलबजावणी करून 26 जानेवारी हा दिवस प्रजासत्ताक दिन म्हणून घोषित करण्यात आला, त्यामागे एक खास कारण होते. दुसरीकडे, भारतीय संविधान हाताने बनवलेल्या कागदावर हाताने लिहिलेले आहे, परंतु ही कागदपत्रे इतकी वर्षे जतन करणे ही मोठी गोष्ट आहे. भारतीय राज्यघटनेशी संबंधित अशा इतर अनेक गोष्टी आहेत ज्या प्रत्येक भारतीयाला माहित असायला हव्यात.
भारताची संविधान सभा
9 डिसेंबर 1946 रोजी सकाळी 11 वाजता संविधान सभेची पहिली बैठक झाली. संविधान सभेत एकूण 210 सदस्य होते, त्यापैकी 15 महिला होत्या. दोन दिवसांनी, म्हणजे 11 डिसेंबर 1946 रोजी संविधान सभेच्या बैठकीत डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांची स्थायी अध्यक्ष म्हणून निवड झाली. 13 डिसेंबर 1946 रोजी पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी विधानसभेत संविधानाचे उद्दिष्ट मांडले, जे 22 जानेवारी 1947 रोजी पारित झाले.
26 जानेवारीला संविधान का लागू झाले?
1949 मध्ये, संविधान सभेने 26 नोव्हेंबर रोजी राज्यघटना स्वीकारली परंतु 26 जानेवारी रोजी अंमलात आली. याचे कारण असे की 26 जानेवारी 1930 या दिवशी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने भारताला पूर्ण स्वराज म्हणून घोषित केले. 20 वर्षांनंतर त्याच दिवशी राज्यघटना लागू झाली.
संविधानाची मूळ प्रत कुठे ठेवली आहे?
हस्तनिर्मित कागदावर हाताने लिहिलेली भारतीय संविधानाची मूळ प्रत संसद भवनाच्या ग्रंथालयातील नायट्रोजन गॅस चेंबरमध्ये ठेवण्यात आली आहे. जेणेकरून संविधानाची मूळ प्रत जतन करता येईल.
राजेंद्र प्रसाद यांनी जाहीर केले होते
भारताचे पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी 21 तोफांच्या सलामीनंतर भारतीय राष्ट्रध्वज फडकवून भारतीय प्रजासत्ताकाच्या जन्माची ऐतिहासिक घोषणा केली. स्वातंत्र्यानंतर 894 दिवसांनी भारत स्वतंत्र राज्य झाला.