योगानुसार आसन आणि प्राणायामाच्या स्थितीला मुद्रा म्हणतात. बंध, क्रिया आणि मुद्रा यांमध्ये आसन आणि प्राणायाम या दोन्हींचे कार्य केले जाते. योगातील मुद्रा हा आसन आणि प्राणायामापेक्षा जास्त मानला जातो. आसनांमुळे शरीराची हाडे लवचिक आणि मजबूत होतात तर आसने शारीरिक आणि मानसिक शक्ती विकसित करतात. मुद्रा शरीरातील कार्यरत अवयव आणि मज्जातंतूंशी संबंधित आहेत.अग्नी आणि अग्नी शक्ती मुद्रा करण्याचीपद्धत आणि त्याचे फायदे जाणून घ्या.
दोन्ही आसन करण्यापूर्वी सुखासनात बसा आणि श्वासोच्छवास सामान्य ठेवा.
अग्नी मुद्रा पद्धत- अग्नी मुद्रा दोन प्रकारे केली जाते असे म्हणतात.
1. दोन्ही हातांचे अंगठे एकत्र जोडल्याने अग्निमुद्रा तयार होते. या स्थितीत हाताची इतर सर्व बोटे खुली असावीत.
2. दुसरा मार्ग म्हणजे सूर्याचे बोट वाकवून अंगठ्याने दाबणे. बाकीची बोटे सरळ ठेवा. या मुद्रेचा जास्त सराव करू नये कारण यामुळे शरीरातील उष्णता वाढते.
अग्निमुद्रेचे फायदे- अग्नी मुद्रा केल्याने लठ्ठपणा आटोक्यात येतो, तर खोकला, कफ, सर्दी, जुनाट सर्दी, श्वसनाचे आजार आणि न्यूमोनिया इत्यादी आजार बरे होतात आणि त्यामुळे शरीरातील अग्नीचे प्रमाण वाढते.
अग्निशक्ती मुद्रा पद्धत- ही मुद्रा करण्याचे वेगवेगळे मार्ग आहेत.
1. तुमच्या दोन्ही हातांच्या बोटांना तळहाताने स्पर्श केल्याने आणि दोन्ही हातांचे अंगठे एकमेकांना जोडल्याने अग्निशक्ती मुद्रा तयार होते.
2. तुमचे दोन्ही हात पुढे ठेवा आणि मुठी बनवा. मुठ घट्ट करण्यासाठी अंगठ्यांचा समावेश करू नका. त्याऐवजी, अंगठ्याच्या वरच्या टिपांना एकत्र स्पर्श करा.
अग्निशक्ती मुद्राचे फायदे- लो ब्लडप्रेशर आणि त्यामुळे होणारी डोकेदुखी आणि कमजोरी यामध्ये अग्निशक्ती मुद्रा खूप फायदेशीर आहे. घशाची जळजळ किंवा पित्ताशी संबंधित समस्यांमध्येही हे फायदेशीर आहे. या मुद्रा केल्याने जिथे तणाव दूर होतो, तिथे श्वसनाचे आजारही दूर होतात.