राजस्थानचा स्वतःचा समृद्ध इतिहास आहे, या मुळे ते पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र बनते. येथील किल्ले आणि राजवाडे नकळत लोकांना त्यांच्याकडे आकर्षित करतात. जयपूरच्या आमेर किल्ल्यापासून जैसलमेरचे किल्ले लोकांमध्ये खूप प्रसिद्ध असले तरी त्यातील कुंभलगड किल्ल्याचे स्वतःचे महत्त्व आहे. कुंभलगड किल्ला हा पश्चिम भारतातील राजस्थान राज्यातील उदयपूरजवळील राजसमंद जिल्ह्यातील अरावली डोंगराच्या विस्तृत रांगेवरील मेवाड किल्ला आहे. या किल्ल्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची 36 किमी लांबीची भिंत आहे. हे राजस्थानच्या डोंगरी किल्ल्यांमध्ये समाविष्ट असलेले जागतिक वारसा स्थळ आहे. 15 व्या शतकात राणा कुंभाने बांधलेल्या या किल्ल्याला आशियातील दुसऱ्या क्रमांकाच्या सर्वात मोठ्या भिंतीचा दर्जा आहे.चला याची माहिती जाणून घेऊ या.
चीनच्या ग्रेट वॉलबद्दल ऐकले असेल, पण कुंभलगडला भारताची ग्रेट वॉल म्हटले जाते. उदयपूरच्या जंगलात 80 किमी उत्तरेस वसलेला, कुंभलगड किल्ला हा राजस्थानमधील चित्तोडगड किल्ल्यानंतरचा दुसरा सर्वात मोठा किल्ला आहे. किल्ल्याची तटबंदी 36 किलोमीटर लांब आहे आणि म्हणूनच तिला "भारताची महान भिंत" म्हणून ओळखले जाते. अरावली पर्वतरांगांमध्ये पसरलेला, कुंभलगड किल्ला हे मेवाडचे प्रसिद्ध राजे महाराणा प्रताप यांचे जन्मस्थान आहे. त्यामुळेच राजपूतांच्या हृदयात या किल्ल्याचे विशेष स्थान आहे. 2013 मध्ये, जागतिक वारसा समितीच्या 37 व्या सत्रात किल्ल्याला युनेस्को जागतिक वारसा स्थळ म्हणून घोषित करण्यात आले.
या किल्ल्याला सात मोठे दरवाजे आहेत. या भव्य किल्ल्यातील मुख्य इमारती म्हणजे बादल महाल, शिव मंदिर, वेदी मंदिर, नीलकंठ महादेव मंदिर आणि मम्मादेव मंदिर. कुंभलगड किल्ला संकुलात सुमारे 360 मंदिरे आहेत, त्यापैकी 300 जैन मंदिरे आहेत आणि उर्वरित हिंदू मंदिरे आहेत. या किल्ल्याचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे हा भव्य किल्ला युद्धात कधीच जिंकला गेला नाही. तथापि, मुघल सैन्याने फसवणूक करून ते एकदाच ताब्यात घेतले, जेव्हा त्यांनी किल्ल्यातील पाणीपुरवठ्यात विष टाकले.