Hanuman Jayanti 2024: दरवर्षी चैत्र महिन्यातील पौर्णिमेला हनुमान जन्मोत्सव (Hanuman Jayanti) साजरा केला जातो. यंदा 23 एप्रिल रोजी हा सण साजरा केला जाईल. पंचांगानुसार, चैत्र पौर्णिमा 23 एप्रिल 2024 रोजी पहाटे 03:25 वाजता सुरू होते आणि दुसऱ्या दिवशी, 24 एप्रिल 2024 रोजी पहाटे 05:18 वाजता समाप्त होते. म्हणून, हनुमान जयंती 23 एप्रिल 2024, मंगळवारी साजरी केली जाईल. कारण संपूर्ण दिवस पौर्णिमा तिथी असेल.
दरवर्षी हनुमान जयंती (Hanuman Jayanti come twice a year) दोनदा साजरी केली जाते. प्रथम चैत्र महिन्याच्या पौर्णिमेला आणि नंतर कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी तिथीला. हनुमान जयंती चैत्र महिन्यात हनुमानजींची जयंती आणि कार्तिक महिन्यात विजय अभिनंदन म्हणून साजरी केली जाते. केरळ आणि तामिळनाडूमध्ये मार्गशीर्ष महिन्याच्या अमावास्येला आणि ओरिसामध्ये वैशाख महिन्याच्या पहिल्या दिवशी हनुमान जयंती साजरी करण्याची परंपरा आहे. जाणून घेऊया कोणत्या जयंतीचं महत्त्व.
जयंती म्हणजे ज्या दिवशी त्याचा जन्म झाला. हनुमान जयंती वर्षातून दोनदा साजरी केली जाते. पहिला सण हिंदू कॅलेंडरनुसार चैत्र शुक्ल पौर्णिमेला म्हणजेच ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार मार्च किंवा एप्रिल दरम्यान आणि दुसरा कार्तिक कृष्ण चतुर्दशी म्हणजेच नरक चतुर्दशी म्हणजेच सप्टेंबर-ऑक्टोबर दरम्यान असतो. याशिवाय तामिळनाडू आणि केरळमध्ये मार्गशीर्ष महिन्याच्या अमावास्येला आणि ओरिसात वैशाख महिन्याच्या पहिल्या दिवशी हनुमान जयंती साजरी केली जाते. शेवटी प्रश्न हाच की यापैकी नेमकी कोणती तिथी बरोबर आहे?
मेष राशीत आणि चित्रा नक्षत्रात चैत्र पौर्णिमेला सकाळी 6.03 वाजता एका गुहेत हनुमानजींचा जन्म झाला. याचा अर्थ त्यांचा जन्म चैत्र महिन्यात झाला. मग चतुर्दशी का साजरी करायची? वाल्मिकींनी लिहिलेल्या रामायणानुसार हनुमानजींचा जन्म मंगळवारी, कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशीला, स्वाती नक्षत्रात आणि मेष राशीत झाला.
एक तारीख विजय अभिनंदन महोत्सव म्हणून तर दुसरी तारीख वाढदिवस म्हणून साजरी केली जाते. पहिल्या तिथीनुसार या दिवशी हनुमानजी सूर्याला फळ समजून ते खाण्यासाठी धावले, त्याच दिवशी राहु देखील सूर्याला आपले आहार बनवायला आला पण हनुमानजींना पाहून सूर्याने त्याला दुसरा राहू मानला. हा दिवस चैत्र महिन्यातील पौर्णिमा होता. दुसऱ्या मान्यतेनुसार, माता सीतेने हनुमानजींची भक्ती आणि समर्पण पाहून त्यांना अमरत्वाचे वरदान दिले. हा दिवस नरक चतुर्दशीचा दिवस होता. मात्र, वाल्मिकीजींनी जे लिहिले आहे ते योग्य मानले जाऊ शकते.
हनुमानजींचा जन्म श्रीरामाच्या जन्मापूर्वी झाला होता. भगवान श्रीराम यांचा जन्म इ.स.पूर्व 5114 मध्ये अयोध्येत झाला.
माता सीतेने वरदान दिले
असे मानले जाते की माता सीतेने कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी तिथीला हनुमानजींना अमरत्वाचे वरदान दिले होते. त्यामुळे या दिवशीही हनुमान जयंती साजरी केली जाते. याशिवाय वाल्मिकी रामायणात हनुमानजींची जन्मतारीख कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी असल्याचे सांगितले आहे. त्यामुळे या दिवशीही हनुमान जयंती साजरी केली जाते. याशिवाय वाल्मिकी रामायणात हनुमानजींची जन्मतारीख कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षाची चतुर्दशी म्हणून सांगितली आहे.