Aja Ekadashi 2023: एकादशी व्रताचे सनातन धर्मात विशेष महत्त्व आहे. धार्मिक मान्यतेनुसार एकादशीचे व्रत केल्यास व्यक्तीला शारीरिक, मानसिक आणि आर्थिक लाभ होतो. या विशेष दिवशी भगवान विष्णूची पूजा केल्याने साधकाला सर्व पापांपासून मुक्ती मिळते. एका महिन्यात दोन बाजू असल्यामुळे दोन एकादशी येतात, एक शुक्ल पक्षाची आणि दुसरी कृष्ण पक्षातील एकादशी. अशा प्रकारे एका वर्षात किमान 24 एकादशी असू शकतात, परंतु अधिक मास (अतिरिक्त महिन्यांत) ही संख्या 26 देखील असू शकते.अशा परिस्थितीत अजा एकादशीचे व्रत रविवार, 10 सप्टेंबर 2023 रोजी पाळले जाणार आहे. या विशेष दिवशी पुनर्वसु आणि पुष्य नक्षत्र तयार होत आहे. याशिवाय वरियान योग, रविपुष्य योग आणि सर्वार्थ सिद्धी योग देखील या दिवशी तयार होतील, जे सर्व शुभ कार्यांसाठी सर्वोत्तम मानले जातात.
अजा एकादशीचे महत्त्व-
जो भगवान ऋषिकेशची आराधना करतो आणि त्याचे पालन करतो, तो या जगात सुख भोगून शेवटी विष्णुलोकात जातो. अश्वमेध यज्ञ, तीर्थक्षेत्रांतील दान, हजारो वर्षांची तपश्चर्या, कन्यादान इत्यादींपेक्षा या व्रताचे फल अधिक असते.
पूजेचा विधी-
सकाळी स्नान करून भगवान श्री विष्णूंची माता लक्ष्मीसह पूजा चंदन, तांदूळ, पिवळी फुले, हंगामी फळे, तीळ आणि तुळशीने करावी. दिवसभर उपवास ठेवून संध्याकाळी फळे खाऊ शकता. एकादशीला विष्णु सहस्त्रनाम पठण केल्याने भगवान विष्णूचा विशेष आशीर्वाद मिळतो. काही कारणाने व्रत करता येत नसेल तर या दिवशी भगवान विष्णूचे ध्यान करत राहा, खोटे बोलू नका, कुणालाही दुखवू नका आणि टीका करणे टाळा. एकादशीच्या दिवशी भात खाऊ नये. तीळ आणि तुळशीने विष्णूंची पूजा करा.
कथा-
हरिश्चंद्र नावाचा एक प्रतापी आणि सत्यवादी चक्रवर्ती राजा राज्य करत होता. देवाच्या इच्छेने, त्याने स्वप्नात आपले राज्य एका ऋषीला दान केले आणि परिस्थितीमुळे त्याला आपली पत्नी आणि मुलगा देखील विकावा लागला. तो स्वत: चांडाळचा गुलाम झाला.त्या चांडाळासाठी कफन गोळा करण्याचे काम राजाने केले, परंतु या कठीण कामातही त्याने सत्य बोलणे सोडले नाही. अशीच बरीच वर्षे निघून गेल्यावर त्याला आपल्या कर्माचे त्यांना खूप वाईट वाटले आणि त्यातून मुक्त होण्याचा मार्ग शोधू लागला.ते नेहमी विचारात असायचे की मी काय करू? मला या नीच कर्मापासून मुक्ती कशी मिळेल? एकदा गौतम ऋषी त्यांच्याकडे गेले. राजा हरिश्चंद्राने त्यांना नमस्कार केला आणि घडलेले सर्व सांगितले.
राजा हरिश्चंद्राची दु:खद कथा ऐकून महर्षी गौतमही खूप दुःखी झाले आणि ते राजाला म्हणाले - हे राजा ! कृष्ण पक्षातील एकादशीचे नाव अजा आहे. तुम्ही त्या एकादशीला विधीप्रमाणे व्रत करा आणि रात्री जागरण करा. याने तुमची सर्व पापे नष्ट होतील. असे सांगून महर्षि गौतम निघून गेले. जेव्हा अजा नावाची एकादशी आली तेव्हा राजा हरिश्चंद्राने महर्षींच्या सल्ल्यानुसार विधी व्रत आणि रात्रीचे जागरण केले. या व्रताच्या प्रभावाने राजाची सर्व पापे नष्ट झाली .त्यांच्यावर फुलांचा वर्षाव सुरू झाला. त्याला ब्रह्मा, विष्णू, महेश आणि देवेंद्र सारखे देव आपल्या समोर उभे असलेले दिसले आणि आपला मृत मुलगा जिवंत आणि त्याची पत्नी चांगले वस्त्र परिधान केलेली आणि दागिन्यांनी परिपूर्ण असल्याचे पाहिले. व्रताच्या प्रभावामुळे राजाला त्याचे राज्य परत मिळाले. खरे तर एका ऋषीने हे सर्व राजाची परीक्षा घेण्यासाठी केले होते.अजा एकादशीचा व्रत आणि पूजा केल्याने राजा हरिश्चंद्राला त्याचे गेलेले सर्व वैभव परत मिळाले. शेवटी राजा हरिशचंद्र आपल्या कुटुंबासह स्वर्गात गेले.