शास्त्रांप्रमाणे प्रत्येक महिन्याचे वेगळे महत्त्व असते. त्याच प्रकारे माघ महिन्याचे देखील महत्त्व आहे. या महिन्याची पौर्णिमा मघा नक्षत्राशी संबंधित असल्यामुळे या महिन्याला माघ म्हणतात. या महिन्यात भगवान विष्णूची माधव नावाने पूजा केली जाते. संपूर्ण माघ काळात माधव नावाने देवाची उपासना केल्याने आणि त्याच्या मंत्रांचा जप केल्याने मनुष्याला जीवनात सर्व प्रकारचे यश प्राप्त होते. अशा भाविकांना कधीही पराभवाचा सामना करावा लागत नाही.
माघ महिन्यात स्नानाचे महत्व काय?
माघ महिन्यात भगवान विष्णूंच्या हे मंत्र जपावेत. 'ऊँ माधवाय नमः।' आणि 'ऊँ नमो भगवते नारायणाय।' माघ महिना हा मुख्यतः स्नान आणि दानधर्मासाठी महत्त्वाचा आहे. पद्मपुराणात सांगितले आहे की माघ महिन्यात पवित्र नद्यांमध्ये किंवा तीर्थस्थानांमध्ये स्नान केल्याने देव खूप प्रसन्न होतात आणि व्यक्तीच्या प्रत्येक इच्छा पूर्ण करतात. या महिन्यातील स्नानाला माघ स्नान असेही म्हणतात. या स्नानाचे महत्त्व सांगताना असेही म्हटले आहे - प्रीतये वासुदेवस्य सर्व पापानुत्तये। माघ स्नानं प्रकुर्वीत स्वर्ग लाभाय मानवः॥ त्यामुळे सर्व प्रकारच्या नकारात्मकतेपासून मुक्त होण्यासाठी व्यक्तीने माघ स्नान करावे.
माघ महिन्यात प्रयागमधील गंगा आणि यमुनेच्या संगमावर स्नान करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. या वेळी स्वतः देव देखील प्रयागला येतात. माघ मासे गमिष्यन्ति गंगा यमुन संगमे। ब्रह्मा विष्णु महादेव रुद्रादित्य मरूद्गणा:।। म्हणजेच ब्रह्मा, विष्णू, महादेव, रुद्र, आदित्य आणि मरुद्गण माघ महिन्यात गंगा-यमुनेच्या संगमावर जातात. परंतु ज्यांना प्रयागला जाऊन लाभ घेता येत नाही, त्यांनी घरी सामान्य पाण्याने स्नान करून देवाची पूजा करून लाभ घ्यावा.
शास्त्रात अशी तरतूदही करण्यात आली आहे की, जे लोक संपूर्ण माघ महिन्यात स्नान करू शकत नाहीत किंवा माघाचे इतर नियम पाळू शकत नाहीत, त्यांनी माघ महिन्यात तीनदा किंवा महिन्यातून एकदा स्नान करून नक्कीच लाभ घ्यावा. माघातील तीन स्नानेही दहा हजार अश्वमेध यज्ञाइतकी फळे देतात. याने माणसाला प्रत्येक क्षेत्रात सर्व प्रकारचे यश आणि विजय प्राप्त होतो.
माघ महिन्यात या गोष्टींचे दान करा
माघ महिन्यात स्नानासोबतच दानधर्मालाही खूप महत्त्व आहे. माघ महिन्यात, विशेषत: माघ पौर्णिमेच्या दिवशी, जो व्यक्ती ब्रह्मवैवर्त पुराण योग्य ब्राह्मणाला दान करतो, त्याला ब्रह्मदेवाची प्राप्ती होते. यासोबतच जो व्यक्ती माघ महिन्यात ब्रह्मवैवर्त पुराणाचा पाठ करतो किंवा माघाचे माहात्म्य वाचतो, त्या व्यक्तीला जीवनात केवळ लाभ मिळतो. माघ महिन्यात तीळ दान करण्याचेही महत्त्व आहे.
जो व्यक्ती या महिन्यात तपस्वी किंवा ब्राह्मणांना तीळ दान करतो, त्याचे जीवन आनंदी होते. या महिन्यात गूळ, घोंगडी आणि लोकरीचे कपडे दान केल्याने तीळाशिवाय पुण्य फळही मिळू शकते. ज्यांना आपल्या कुटुंबात सुख, शांती आणि समृद्धी टिकवायची आहे, त्यांनी माघ महिन्यात आपल्या कुटुंबासह काळ्या तिळाचा हवन करावा. तसेच पितरांच्या शांतीसाठी एखाद्या पवित्र स्थानावर पितरांना नैवेद्य दाखवून लाभ मिळवावा.