गायत्री चालीसा: पठण करण्याची पद्धतआणि त्याचे फायदे
गुरूवार, 30 डिसेंबर 2021 (09:06 IST)
गायत्री चालिसाच्या नियमित पठणाने भक्तांची अनेक दुःखे दूर होतात. याचे पठण केल्याने जीवनात येणाऱ्या संकटांपासून मुक्ती मिळते आणि व्यक्तीच्या जीवनात आनंदही राहतो. गायत्री चालिसाचा जप करून आपण गायत्री मातेला प्रसन्न करू शकतो. या चालिसाचा जप केल्याने माता गायत्री आपल्यावर आशीर्वाद देते आणि आपले सर्व दुःख आणि दारिद्र्य दूर करते. आईची स्तुती करतानाच तिच्या गुणांचा गौरवही आपण या चालीसाच्या माध्यमातून करतो. या कलियुगात माता गायत्रीला पापांचा नाश करणारी म्हणून पाहिले जाते. गायत्री चालिसाचे पठण केल्याने भक्तांनाही चांगले गुण प्राप्त होतात.
गायत्री चालीसा
ह्रीं, श्रीं क्लीं मेधा, प्रभा, जीवन ज्योति प्रचंड ॥
शांति क्रांति, जागृति प्रगति रचना शक्ति अखंड ॥1॥
जगत जननि मंगल करनि गायत्री सुख धाम ।
प्रणवों सावित्री, स्वधा स्वाहा पूरन काम ॥2॥
भूर्भुवः स्वः ॐ युत जननी ।
गायत्री निज कलिमल दहनी ॥॥
अक्षर चौबीस परम पुनीता ।
इनमें बसे शास्त्र श्रुति गीता ॥॥
शाश्वत सतोगुणी सतरूपा ।
सत्य सनातन सुधा अनूपा ॥॥
हंसारूढ़ श्वेतांबर धारी ।
स्वर्ण कांति शुचि गगन-बिहारी ॥॥
पुस्तक, पुष्प, कमण्डलु, माला ।
शुभ्र वर्ण तनु नयन विशाला ॥॥
ध्यान धरत पुलकित हिय होई ।
सुख उपजत दुख-दुरमति खोई ॥॥
कामधेनु तुम सुर तरु छाया ।
निराकार की अद्भुत माया ॥॥
तुम्हारी शरण गहै जो कोई ।
तरै सकल संकट सों सोई ॥॥
सरस्वती लक्ष्मी तुम काली ।
दिपै तुम्हारी ज्योति निराली ॥॥
तुम्हारी महिमा पार न पावैं ।
जो शारद शत मुख गुन गावैं ॥॥
चार वेद की मात पुनीता ।
तुम ब्रह्माणी गौरी सीता ॥॥
महामंत्र जितने जग माहीं ।
कोउ गायत्री सम नाहीं ॥॥
सुमिरत हिय में ज्ञान प्रकासै ।
आलस पाप अविद्या नासै ॥॥
सृष्टि बीज जग जननि भवानी ।
कालरात्रि वरदा कल्याणी ॥॥
ब्रह्मा विष्णु रुद्र सुर जेते ।
तुम सों पावें सुरता तेते ॥॥
तुम भक्तन की भक्त तुम्हारे ।
जननिहिं पुत्र प्राण ते प्यारे ॥॥
महिमा अपरम्पार तुम्हारी ।
जय जय जय त्रिपदा भयहारी ॥॥
पूरित सकल ज्ञान विज्ञाना ।
तुम सम अधिक न जग में आना ॥॥
तुमहिं जानि कछु रहै न शेषा ।
तुमहिं पाय कछु रहै न क्लेशा ॥॥
जानत तुमहिं तुमहिं ह्वैजाई ।
पारस परसि कुधातु सुहाई ॥॥
तुम्हारी शक्ति दिपै सब ठाई ।
माता तुम सब ठौर समाई ॥॥
ग्रह नक्षत्र ब्रह्मांड घनेरे ।
सब गतिवान तुम्हारे प्रेरे ॥॥
सकल सृष्टि की प्राण विधाता ।
पालक, पोषक, नाशक, त्राता ॥॥
मातेश्वरी दया व्रत धारी ।
तुम सन तरे पातकी भारी ॥॥
जा पर कृपा तुम्हारी होई ।
तापर कृपा करें सब कोई ॥॥
मंद बुद्धि ते बुद्धि बल पावै ।
रोगी रोग रहित हो जावैं ॥॥
दरिद मिटे, कटे सब पीरा ।
नाशै दुख हरै भव भीरा ॥॥
गृह क्लेश चित चिंता भारी ।
नासै गायत्री भय हारी ॥॥
संतति हीन सुसंतति पावें ।
सुख संपत्ति युत मोत मनावें ॥॥
भूत पिशाच सबै भय खावें ।
यम के दूत निकट नहिं आवें ॥॥
जो सधवा सुमिरे चित लाई ।
अछत सुहाग सदा सुखदाई ॥॥
घर वर सुख प्रद लहैं कुमारी ।
विधवा रहें सत्यव्रत धारी ॥॥
जयति जयति जगदंब भवानी ।
तुम सम ओर दयालु न दानी ॥॥
जो सतगुरु सों दीक्षा पावें ।
सो साधन को सफल बनावें ॥॥
सुमिरन करें सुरूचि बड़ भागी ।
लहै मनोरथ गृही विरागी ॥॥
अष्ट सिद्धि नवनिधि की दाता ।
सब समर्थ गायत्री माता ॥॥
ऋषि, मुनि, यति, तपस्वी, योगी ।
आरत, अर्थी, चिंतन, भोगी ॥॥
जो जो शरण तुम्हारी आवै ।
सो सो मन वांछित फल पावेै ॥॥
बल, बुद्धि, विद्या, शील, स्वभाऊ ।
धन, वैभव, यश, तेज, उछाऊ ॥॥
सकल बढ़े उपजें सुख नाना ।
जे यह पाठ करै धरि ध्याना ॥
दोहा
यह चालीसा भक्ति युत, पाठ करें जो कोय ।
तापर कृपा प्रसन्नता गायत्री की होय ॥
माता गायत्री रूप
माता गायत्री पांढरे वस्त्र परिधान करून राजहंसावर स्वार होते. आईच्या चेहऱ्यावर सोन्यासारखे तेज आहे. आईला चार हात असून वेदग्रंथ, पुष्प, कमंडल आणि माळा आहेत. आईचे शरीर पांढरे आहे आणि डोळे मोठे आणि दयाळू आहेत. आईच्या स्वभावाचा उल्लेख तिच्या चालिसातही आढळतो. कामधेनूप्रमाणेच माता गायत्री देखील सर्व मनोकामना पूर्ण करणारी मानली जाते.
गायत्री चालिसाचे पठण करण्याची पद्धत
कोणत्याही देवतेची पूजा करण्यापूर्वी त्यांना प्रसन्न करण्यासाठी पूजा करण्याची पद्धतही सांगितली जाते. मात्र, या पद्धतीचा अवलंब करण्यासोबतच सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे स्वच्छता. माता गायत्रीला प्रसन्न करण्याआधी तुम्ही तुमचे शरीर आणि मन स्वच्छ ठेवा, यामुळे तुम्हाला नक्कीच चांगले परिणाम मिळतील. यासोबतच खाली दिलेल्या पद्धतीचा अवलंब करून मातेच्या चालिसाचे पठण केल्यास तुमच्या मनोकामना नक्कीच पूर्ण होऊ शकतात.
सकाळी गायत्री चालिसाचे पठण करणे अत्यंत शुभ असते.
यासाठी पूजेच्या ठिकाणी आईची मूर्ती किंवा चित्र ठेवावे.
चालिसाचे पठण सुरू करण्यापूर्वी स्नान-ध्यान करावे आणि त्यानंतर पूजास्थळाजवळ आसन घालावे. आसन फक्त पांढऱ्या रंगाची असेल तर उत्तम.
यानंतर आईला धूप-दीप आणि फुले अर्पण करा.
यानंतर भक्तिभावाने गायत्री चालिसाचे पठण करावे.
गायत्री चालिसाच्या पठणाच्या वेळी जितकी शांतता असेल तितकी चांगली.
गायत्री चालिसाचे फायदे
या चालिसाचा जप केल्याने मनात ज्ञानाचा प्रकाश पसरतो.
त्याचे नित्य पठण केल्यास जीवनातून आळस, पाप आणि अज्ञान नष्ट होते.
गायत्री चालिसाच्या पठणामुळे भक्तांना भीतीपासून मुक्ती मिळते.
गायत्री चालिसानुसार, माता गायत्री ही जगात ज्ञान-विज्ञान आणि अध्यात्मिक ज्ञान प्रज्वलित करणारी आहे, म्हणून साधकांना गायत्री चालिसाचा जप केल्याने खूप चांगले फळ मिळते.
गायत्री मंत्राचा जप केल्याने रुग्णांना रोगमुक्ती मिळते आणि आरोग्य मिळते.
नि:संतान जोडप्यांना चालिसा जप केल्याने संतती प्राप्त होते.
गायत्री चालिसाचे पठण केल्याने तुमच्या मनाला शांती मिळते.
गायत्री चालिसाचा संक्षिप्त अर्थ
गायत्री चालिसामध्ये मातेचे वर्णन भगवान शिवाप्रमाणेच परोपकारी आहे. मातेने आपले दु:ख दूर करावे, अशी भक्तांची प्रार्थना असते. त्यांच्या गुणांचे वर्णन करताना गायत्री चालिसात सांगितले आहे की तूच शांती आहेस, तू जागृत करणारी आणि सर्जनशीलतेची शाश्वत शक्ती आहेस. तू सुख प्रदान करणारी आणि सुखाचे पवित्र स्थान आहेस. तुझ्या स्मरणाने अडथळे दूर होतात आणि सर्व कामे पूर्ण होतात. आईला दु:खाचा नाश करणारी आणि तिन्ही जगाची माता असे म्हटले जाते. कलियुगात आई पापांचा नाश करते, माता गायत्रीच्या 24 अक्षरांचा गायत्री मंत्र कलियुगात सर्वात पवित्र आहे, असे मानले जाते. यासोबतच चालीसामध्ये मातेचा स्वभावही सांगितला आहे. गायत्री चालिसामध्ये देवी सरस्वती, लक्ष्मी आणि काली यांच्या रूपाचाही उल्लेख आहे. यात गायत्री मंत्राचे वर्णन जगातील सर्वात प्रभावी मंत्र म्हणून करण्यात आले असून त्याला महामंत्राचा दर्जा देण्यात आला आहे. या चालिसाच्या जपाने भक्तांच्या सर्व मनोकामना दूर होतात. मुनी, तपस्वी, योगी, राजा, मातेसमोर जे कोणी येतात त्यांना त्यांच्या इच्छेनुसार फळ मिळते. एकूणच माता ही भक्तांची उपकारकता आणि दयाळू आहे.