युनिव्हर्सल पेमेंट इंटरफेस (UPI) व्यवहारांवर शुल्क आकारण्याच्या बातम्यांदरम्यान नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया अर्थात NPCI ने चित्र साफ केले आहे. NPCI नुसार, बँक खात्यांशी जोडलेल्या UPI व्यवहारांसाठी कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही. हे पूर्वीप्रमाणेच विनामूल्य आहे. फक्त PPI वॉलेट्स (Prepaid Payment Instruments) शुल्क आकारले जाईल, आणि ते देखील ग्राहकाकडून घेतले जाणार नाही.
आता आम्ही तुम्हाला सोप्या भाषेत समजावून सांगतो. UPI सेवा पूर्वीप्रमाणेच मोफत आहेत, मात्र त्यात काही बदल करण्यात आले आहेत. तुम्ही तुमच्या बँक खात्यातून दुसऱ्याच्या बँक खात्यात थेट हस्तांतरण करत असल्यास तुम्ही तुमच्या वॉलेटमधून (paytm, phonepe, googlepay) इतर कोणत्याही व्यक्तीच्या वॉलेटमध्ये मोफत पैसे ट्रान्सफर करू शकता.
आता प्रश्न असा आहे की ही 1.1% फी कशासाठी आहे? समजा तुम्ही दुकानात गेलात. तुम्ही रु. 2000 पर्यंतच्या वस्तू खरेदी केल्या आणि दुकानदाराने तुम्हाला तुमच्या पेटीएम/गुगलपे/फोनपे वॉलेटमध्ये पैसे ट्रान्सफर करण्यास सांगितले, त्यामुळे तुम्हाला कोणतेही वेगळे शुल्क भरावे लागणार नाही.
दुकानदाराने UPI द्वारे तुमच्या बँक खात्यात पैसे टाकण्यास सांगितले तर. त्यामुळे कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही. तुम्ही Google Pay उघडल्यास, तुम्हाला दिसेल की UPI पेमेंटचा पर्याय देखील आहे. ते वापरल्यास कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही.
आता समजा तुम्ही 2100 रुपयांची वस्तू खरेदी केली आहे… आणि दुकानदार तुम्हाला तुमच्या UPI किंवा बँक खात्याऐवजी वॉलेटमध्ये पैसे पाठवण्यास सांगतो… तर त्या 2100 रुपयांच्या व्यवहारावर 1.1% शुल्क आकारले जाईल. ही फी कोण भरणार? तो फक्त दुकानदार किंवा व्यापारीच देईल. खरेदीदाराला हे शुल्क भरावे लागणार नाही.
जर तुम्ही 2000 रुपयांच्या वरची वस्तू खरेदी केली आणि दुकानदार तुम्हाला तुमच्या वॉलेटमध्ये पैशांचा व्यवहार करण्यास सांगत असेल, तर तुम्ही त्याला त्याचा खाते क्रमांक किंवा UPI ID देण्यास सांगू शकता. जर दुकानदार अजूनही सहमत नसेल, किंवा त्याच्याकडे बँक खाते किंवा UPI आयडी नसेल, तर पेमेंट करा आणि तुम्हाला कोणतेही वेगळे शुल्क भरावे लागणार नाही.
1.1% जो व्यवहारावर आकारला जाईल, तो दुकानदाराच्या खात्यातून कापला जाईल.
हे का केले जात आहे? याचे पहिले कारण म्हणजे यूपीआयचा कल वाढणे. प्रत्येक दुकानदार आपला 1.1% वाचवण्यासाठी बँक व्यवहार किंवा UPI वापरण्यास प्राधान्य देईल. आणि दिले पाहिजे. तुमचे बँक खाते असेल तेव्हा त्यात पैसे घ्या. वॉलेटमध्ये लहान पेमेंट घ्या, परंतु 2000 च्या वरचे व्यवहार फक्त बँक खाते किंवा UPI मध्ये करा. ते पूर्णपणे मोफत असेल.
दुसरे कारण अनुपालन आहे. जागतिक बँक आणि पेमेंट्स आणि मार्केट इन्फ्रास्ट्रक्चरच्या समितीने असे सुचवले होते की अशा ऑनलाइन व्यवहारांवर 1.15% इंटरचेंज शुल्क आकारले पाहिजे.