Janmashtami 2022: भगवान कृष्णाला विष पाजणाऱ्या पुतना राक्षसीची कथा सर्वांनी ऐकली आणि पाहिली असेल. पुतना ही एक महाकाय राक्षसीण होती. कंसाच्या सांगण्यावरून ती भगवान श्रीकृष्णाला मारण्यासाठी गोकुळात गेली. सुंदर स्त्रीच्या वेशात ती यशोदा मैय्याच्या घरात शिरली आणि कान्हाला दूध पाजण्याच्या बहाण्याने तिच्या स्तनातून विष देऊ लागली. पण याउलट भगवान श्रीकृष्णानेच दूध पित असतानाच तिला वध करून तिचा उद्धार केला. श्रीकृष्ण आणि पूतना यांच्या या घटनेबद्दल सर्वांनाच माहिती आहे, परंतु पूतना ही राजकन्या किंवा मागील जन्मी एका ऋषीची पत्नी होती हे क्वचितच कुणाला माहीत असेल, ज्याबद्दल दोन कथा प्रचलित आहेत. त्याच दोन कथा आम्ही वाचकांना सांगत आहोत.
कथा पहिली: एका ऋषीची पत्नी बनून तिची फसवणूक झाली
आदि पुराणातील कथेनुसार , प्राचीन काळी क्षशिवन नावाचा ऋषी सरस्वती नदीच्या काठी कठोर तपश्चर्या करत होता. ज्यांच्या आश्रमात कलभिरू नावाचा एक तपस्वी त्याची पत्नी आणि मुलगी चारुमतीसह आला होता. क्लासमन आणि चारुमती यांच्यात प्रेम आल्यानंतर दोघांनी लग्न केले आणि कालभिरू आपल्या पत्नीसह परतला. त्यानंतर वर्गमित्र आणि चारुमती दोघेही शास्त्रानुसार भगवान विष्णूच्या पूजेत मग्न झाले.
पण वर्गीय लोक तीर्थक्षेत्री गेले असता एका दुष्टाने चारुमतीला आपल्या गोड बोलण्यात गुंतवून आपल्यासोबत नेले. जेव्हा क्षलिवान तीर्थयात्रेहून परतला तेव्हा कळल्यावर तो चारुमतीला पोहोचला. जिथे तिने पतीसोबत परतण्यास नकार दिला. यावर संतप्त होऊन मुनी काक्षिवानांनी तिला राक्षसी होण्याचा शाप दिला.
म्हणाला, 'मला हिरावून तू एका धूर्त माणसाच्या प्रेमात पडलिस. म्हणून त्या दुर्जनाने दूषित झाल्यामुळे दैत्य योनीत प्राप्ती करावी. शेवटी करुणा सिंधु भगवान श्रीकृष्णाच्या उद्धारावरच तुमची असुर योनी मुक्त होईल. आदि पुराणानुसार, यामुळे द्वापार युगात चारुमतीला राक्षसी पूतनाची योनी प्राप्त झाली.
दुसरी कथा : पूतना ही राजकन्या होती
दुसऱ्या कथेनुसार, पूतना ही रत्नमाला होती, जी तिच्या मागील जन्मी राजा बळीची कन्या होती. वामन अवतारात जेव्हा भगवान विष्णू राजा बळीकडून भूमी दान घेण्यासाठी आले तेव्हा त्यांचे सुंदर रूप पाहून रत्नमालाच्या मनात स्नेह उत्पन्न झाला. भगवान वामनाला पुत्ररूपात प्राप्त व्हावे अशी त्यांची इच्छा होती. पण, त्याच वामनरूप भगवंताने वडिलांच्या बलिदानातून तीन पावलांमध्ये सर्व भूमी घेतली तेव्हा तो संतापला आणि मनातल्या मनात देवाला चांगले-वाईट म्हणू लागला.
असा माझा मुलगा असता तर मी त्याला विष देऊन मारले असते, असे सांगितले. कथेनुसार, रत्नमालाची ही भावना जाणून भगवान विष्णूंनी तिला 'अस्तु' म्हणत वरदान दिले. तीच रत्नमाला, पुतना पुढच्या जन्मी राक्षसी झाली.