आज बेटी बचाओ बेटी पढाओ ही घोषणा तुम्हा सर्वांना चांगलीच माहिती असेल. अठराव्या शतकाबद्दल बोलायचे झाले तर इथल्या मुलींना लिहिण्या-वाचण्याचे स्वातंत्र्य नव्हते. महिलांना बुरख्यात ठेवण्यात आले होते. अशा वेळी या सर्व दुष्कृत्यांना मागे टाकून सावित्रीबाई फुले यांनी असे काही केले की आजही लोकांच्या स्मरणात आहे.
सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म (Savitribai Phule Birthday)
सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी महाराष्ट्रात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव खंडोजी नेवसे आणि आईचे नाव लक्ष्मी होते. 1840 मध्ये सावित्रीबाई फुले यांचा विवाह जोतिबा फुले यांच्याशी झाला. विधवाविवाह, अस्पृश्यता निर्मूलन, स्त्रीमुक्ती आणि दलित स्त्रियांना शिक्षित करणे हे ध्येय सावित्रीबाईंनी आपले जीवन एक ध्येय म्हणून जगले. त्या कवयित्रीही होत्या, तिला मराठीची आदिकवियात्री म्हणूनही ओळखले जात असे.
भारताच्या पहिल्या महिला शिक्षिका (India First Female Teacher)
भारताच्या पहिल्या शिक्षिका होण्याचे श्रेय सावित्रीबाई फुले यांना जाते. महिलांशी भेदभाव होत असताना त्यांनी हे यश संपादन केले. मात्र पती जोतिराव फुले यांच्या पाठिंब्यामुळे त्यांनी केवळ अभ्यासच केला नाही तर देशातील महिलांना शिक्षणासाठी प्रोत्साहन दिले. त्यांच्या आयुष्याशी निगडित अशाच काही घटना आम्ही तुम्हाला सांगत आहोत, जे ऐकून तुम्हाला आश्चर्य वाटेल.
सावित्रीबाई फुले यांचे महत्त्वाचे कार्य
1 जानेवारी 1848 रोजी सावित्रीबाई फुले यांनी पुणे शहरातील भिडेवाडी येथे मुलींसाठी शाळा उघडली.
ब्राह्मण समाजातील लोक सावित्रीबाई फुले घरी घालत असलेल्या साडीवर शेण टाकत असत. ब्राह्मणांचा असा विश्वास होता की शूद्र आणि अतिशुद्रांना अभ्यास करण्याचा अधिकार नाही. याने त्यांचा मन मोडलं नाही, त्या शाळेत गेल्यावर दुसरी साडी नेसायच्या. मग मुलींना शिकवू लागायच्या.
ज्या ब्राह्मणांनी पती जोतिराव फुले यांच्या वडिलांना एवढी धमकी दिली की त्यांनी मुलाला घरातून हाकलून दिले. त्या सावित्रीबाईंनीच गावातल्या एका ब्राह्मणाचा जीव वाचवला जेव्हा लोक त्याला आणि त्यांच्या गर्भवती महिलेला मारत होते.
विधवांना गरोदर बनवून आत्महत्या करायला सोडून देत असे. सावित्रीबाईंनी गरोदर विधवांसाठी जे केले त्याचे जगात क्वचितच उदाहरण असेल.
1892 मध्ये त्यांनी पुण्यातील विधवा महिलांच्या आर्थिक विकासासाठी महिला सेवा मंडळाच्या रूपाने देशातील पहिली महिला संघटना स्थापन केली. या संस्थेत दर 15 दिवसांनी सावित्रीबाई स्वतः सर्व गरीब दलित आणि विधवा महिलांशी चर्चा करत असत.
28 जानेवारी 1853 रोजी फुले दाम्पत्याने त्यांचे शेजारी मित्र आणि चळवळीतील भागीदार उस्मान शेख यांच्या घरी बालहत्या रोखण्यासाठी घर स्थापन केले. सावित्रीबाईंनी सर्व जबाबदारी घेतली. 4 वर्षात या घरात 100 हून अधिक विधवा महिलांनी मुलांना जन्म दिला.
10 मार्च 1897 रोजी सावित्रीबाई फुले यांचे प्लेगमुळे निधन झाले. प्लेगच्या साथीच्या काळात सावित्रीबाई प्लेगच्या रुग्णांची सेवा करत असत. प्लेगने बाधित मुलाची सेवा केल्यामुळे त्याला संसर्ग देखील झाला. आणि याच कारणामुळे त्याचा मृत्यू झाला.