महाराष्ट्रातील हिंगोली येथे गुरुवारी सकाळी एकापाठोपाठ दोन भूकंपाचे धक्के जाणवले. हे धक्के 10 मिनिटांच्या अंतराने नोंदवले गेले आहेत. मिळालेल्या माहितीनुसार, हिंगोलीत सकाळी 6.08 वाजता भूकंपाचे पहिले धक्के जाणवले. रिश्टर स्केलवर त्याची तीव्रता 4.5 इतकी नोंदवण्यात आली. दुसरा धक्का सकाळी 6.19 वाजता जाणवला. रिश्टर स्केलवर त्याची तीव्रता 3.6 नोंदवण्यात आली.
भूकंप का आणि कसे होतात?
भूकंप कसे होतात हे समजून घेण्यासाठी प्रथम आपल्याला पृथ्वीची रचना वैज्ञानिकदृष्ट्या समजून घ्यावी लागेल. पृथ्वी टेक्टोनिक प्लेट्सवर वसलेली आहे. त्याच्या खाली द्रवरूप लावा आहे आणि त्यावर टेक्टोनिक प्लेट्स तरंगत आहेत. अनेक वेळा या प्लेट्स एकमेकांवर आदळतात. वारंवार आदळल्यामुळे, काहीवेळा प्लेट्सचे कोपरे वाकतात आणि जेव्हा जास्त दाब असतो तेव्हा या प्लेट्स तुटू लागतात. अशा स्थितीत खालून येणारी ऊर्जा बाहेर पडण्याचा मार्ग शोधते. जेव्हा यामुळे गोंधळ निर्माण होतो तेव्हा भूकंप होतो.
तीव्रता कशी मोजली जाते?
भूकंप रिश्टर स्केलवर मोजले जातात. भूकंपाच्या लहरींची तीव्रता मोजण्यासाठी रिश्टर स्केल हे गणितीय स्केल आहे, त्याला रिश्टर मॅग्निट्युड टेस्ट स्केल म्हणतात. रिश्टर स्केलवर, भूकंप 1 ते 9 पर्यंत त्याच्या केंद्रापासून म्हणजे केंद्रापासून मोजले जातात. भूकंपाच्या वेळी पृथ्वीमधून बाहेर पडलेल्या ऊर्जेवर आधारित हे प्रमाण तीव्रतेचे मोजमाप करते.