शिवपुराणानुसार कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अष्टमीला दुपारी भगवान शंकराच्या अंशातून भैरवाचा जन्म झाला, म्हणून या तिथीला काल-भैरवाष्टमी असेही म्हणतात. पौराणिक कथांनुसार अंधकासुर नावाचा राक्षस आपल्या कृतीने अनैतिकता आणि अत्याचाराच्या मर्यादा ओलांडत होता. एकदा गर्वाने मात करून भगवान शिवावरही हल्ला करण्याचे धैर्य त्याच्याकडे होते. तेव्हा त्याला मारण्यासाठी शिवाच्या रक्तातून भैरवांचा जन्म झाला.
काही पुराणानुसार भैरवाचा जन्म शिवाचा अपमान म्हणून झाला होता. हे सृष्टीच्या प्रारंभाबद्दल आहे. भगवान शंकराचा पोशाख आणि त्यांच्या समूहाची सजावट पाहून निर्माता ब्रह्मदेवाने शिवाला अपमानास्पद शब्द बोलले. स्वतः शिवाने या अपमानाकडे लक्ष दिले नाही, परंतु त्याच क्षणी रागाने कंप पावणारे एक विशाल शरीर त्यांच्या शरीरातून एक मोठी काठी घेऊन प्रकट झाले आणि ते ब्रह्मदेवाला मारण्यासाठी पुढे आले. हे पाहून ते घाबरून ओरडले. शंकरने मध्यस्थी केल्यावरच शरीर शांत होऊ शकले. रुद्राच्या शरीरातून जन्मलेल्या याच शरीराला महाभैरवाचे नाव पडले. नंतर शिवाने त्यांना आपल्या पुरी, काशीचा महापौर म्हणून नियुक्त केले. या अष्टमीला भगवान शंकराने ब्रह्मदेवाचा अहंकार नष्ट केला होता, म्हणून हा दिवस भैरव अष्टमी व्रत म्हणून साजरा केला जाऊ लागला.