Daughter Of Ravana – श्री राम, रामभक्त हनुमान आणि रावणाच्या वधाशी संबंधित अनेक कथा केवळ भारतातच नाही तर भारताबाहेरही ऐकायला मिळतात. वाल्मिकी रामायणाशिवाय अनेक देशांत वेगवेगळी रामायणे लिहिली गेली आहेत. अशी दोन रामायणे रावणाच्या कन्येबद्दल लिहिली गेली आहेत. एवढेच नाही तर रावणाच्या मुलीचे हनुमानजीवर प्रेम होते असाही उल्लेख आहे. तथापि, वाल्मिकी रामायण किंवा तुलसीदासजींच्या रामचरित मानसात रावणाच्या कन्येचा उल्लेख नाही. आज आपण सांगणार आहोत की रामायणात रावणाच्या कन्येशी संबंधित कोणत्या कथा लिहिल्या गेल्या आहेत.
वाल्मिकी रामायणानंतर केवळ दक्षिण भारतातच नाही तर अनेक देशांत रामायण आपापल्या पद्धतीने लिहिले गेले आहे. यातील बहुतेक रामायणात श्री राम सोबत रावणालाही खूप महत्व दिले आहे. त्यामुळे श्रीलंका, इंडोनेशिया, मलेशिया, माली, थायलंड आणि कंबोडियामध्येही रावणाला पूर्ण महत्त्व दिले जाते. थायलंडच्या रामकीन रामायण आणि कंबोडियाच्या रामकर रामायणातही रावणाच्या मुलीचा उल्लेख आहे.
रामकियां रामायण-रामकर रामायण काय म्हणते?
रामकीन आणि रामकर रामायणानुसार, रावणाला तीन बायकांपासून सात पुत्र होते. त्यांच्यामध्ये पहिली पत्नी मंदोदरीपासून मेघनाद आणि अक्षय कुमार हे दोन मुलगे होते. त्याच वेळी धन्यमालिनी यांना अतिकाय आणि त्रिशिरा नावाचे दोन पुत्र झाले. तिसर्‍या पत्नीपासून त्यांना प्रहस्थ, नरांतक व देवांतक असे तीन पुत्र झाले. दोन्ही रामायणात असे सांगितले आहे की सात पुत्रांव्यतिरिक्त रावणाला एक मुलगी देखील होती, तिचे नाव सुवर्णमाच्छ किंवा सुवर्णमत्य होते. सुवर्णमत्‍स्‍य दिसायला खूप सुंदर होती असं म्हणतात. तिला गोल्डन मरमेड देखील म्हणतात. दुसर्‍या रामायण 'अदभूत रामायण' मध्ये, श्री रामाची पत्नी देवी सीता हिचे वर्णन रावणाची कन्या म्हणून केले आहे. आश्चर्यकारक रामायणानुसार, रावणाचा मृत्यू त्याच्याच मुलीवर वाईट नजरेमुळे झाला.
थायलंड-कंबोडियामध्ये गोल्डफिशची पूजा का केली जाते?
दशानन रावणाची कन्या सुबर्णमत्स्य हिचे शरीर सोन्यासारखे चमकत होते. म्हणूनच तिला सुवर्णमछा असेही म्हणतात. याचा शब्दशः अर्थ सोन्याचा मासा असा होतो. त्यामुळेच थायलंड आणि कंबोडियामध्ये गोल्डफिशची पूजा चीनमध्ये ड्रॅगनप्रमाणेच केली जाते. तथापि, थायलंडमध्ये काही ठिकाणी, तिचे वर्णन ऐतिहासिक थाई पात्र तोसाकांतची मुलगी म्हणून देखील केले जाते. रामायणानंतर कंबनने दहाव्या शतकात रामायण हे महाकाव्य लिहिले, जे दक्षिणेत खूप लोकप्रिय झाले. मात्र, जगभर लिहिलेली सर्व रामायणं महर्षी वाल्मिकींच्या सृष्टीपासून प्रेरित आहेत, हे स्पष्ट आहे. कारण, सर्व रामायणात ना राम बदलला, ना जागा, ना त्याच्या उद्देशात काही बदल झाला.
सोन्याचा मासा आणि नल-नील यांचा संबंध कोणत्या घटनेशी आहे?
वाल्मिकी रामायणाच्या थाई आणि कंबोडियन आवृत्त्यांनुसार, भगवान रामाने लंका जिंकताना नल आणि नील यांना समुद्रावर पूल बांधण्याचे काम दिले. श्रीरामाच्या आज्ञेवरून नल आणि नील लंकेपर्यंत समुद्रावर पूल बांधत असताना रावणाने ही योजना हाणून पाडण्याचे काम आपली कन्या सुवर्णमत्य हिच्याकडे सोपवले होते. वडिलांची परवानगी मिळाल्यानंतर सुवर्णमाच्छेने वानरसेनेने फेकलेले दगड आणि खडक समुद्रात गायब करण्यास सुरुवात केली. या कामासाठी त्याने समुद्रात राहणाऱ्या त्याच्या संपूर्ण क्रूची मदत घेतली.
सुवर्णमछा रामभक्त हनुमानजीच्या प्रेमात कसा पडली?
रामकीन आणि रामकर रामायणात असे लिहिले आहे की जेव्हा वानरसेनेने फेकलेले दगड नाहीसे होऊ लागले तेव्हा हे खडक कुठे जात आहेत हे पाहण्यासाठी हनुमानजी समुद्रात गेले. पाण्याखाली राहणारे लोक दगड-गोटे उचलून कुठेतरी नेत असल्याचे त्याने पाहिले. जेव्हा तो त्यांच्या मागे गेला तेव्हा त्याने पाहिले की एक मासे मुलगी त्याला या कामासाठी सूचना देत आहे. कथेत असे म्हटले आहे की सुवर्णमाच्छेने हनुमानजींना पाहताच ती त्यांच्या प्रेमात पडली. हनुमानजी तिच्या मनाची स्थिती जाणतात आणि तिला समुद्रतळावर घेऊन जातात आणि विचारतात तू देवी कोण आहेस? ती म्हणते की मी रावणाची मुलगी आहे का? त्यांना समजावून सांगतो की रावण काय चूक करत आहे. हनुमानजींच्या सांगण्यावरून सुवर्णमचाने सर्व खडक परत केले आणि रामसेतूचे बांधकाम पूर्ण झाले.
Edited by : Smita Joshi