खाद्यतेलांच्या किमती रोखण्यासाठी सरकारने शनिवारी आणखी एक मोठे पाऊल उचलले. अन्न आणि सार्वजनिक वितरण मंत्रालयाने, केंद्राच्या अंतर्गत कार्यरत, तेल आणि तेलबियांवर स्टॉक मर्यादेचा नियम लागू करण्याचे आदेश जारी केले. सरकारच्या आदेशानुसार स्टॉक मर्यादेचा हा नियम पुढील वर्षी 31 मार्च 2022 पर्यंत लागू राहील. मंत्रालयाने राज्यांना स्टॉक मर्यादेच्या नियमाचे पालन करण्यास सांगितले आहे जेणेकरून तेल आणि तेलबियांच्या किंमती खाली येऊ शकतील.
सरकारने स्टॉक मर्यादेच्या अंमलबजावणीबाबत अधिसूचना जारी केली आहे. ही अधिसूचना जारी झाल्यानंतर राज्ये त्यांच्या वापरानुसार स्टॉक मर्यादा ठरवतील. खर्चापेक्षा जास्त राज्यांमध्ये स्टॉक करता येत नाही. असे म्हटले जात आहे की यामुळे मागणी आणि पुरवठा सुधारेल आणि किंमती खाली येतील. याआधीही सरकारने अनेक मोठी पावले उचलली आहेत, पण किंमतींमध्ये कोणतीही घट झालेली नाही. मोहरीच्या तेलाची किंमत सुमारे 200 रुपये प्रति लीटर आहे. कोणतेही तेल याच्या खूप खाली नाही.
1 वर्षात 50% वाढ
गेल्या एका वर्षात खाद्यतेलांच्या किमतीत 50% पर्यंत वाढ झाली आहे. सणासुदीचा हंगाम पुढे आहे. दसरा आणि दिवाळीच्या पार्श्वभूमीवर खाद्यतेलांची विक्री वाढेल, पण किंमती वाजवी नसल्यास लोकांमध्ये अधिक नाराजी असू शकते. हे पाहता, सरकारने स्टॉक मर्यादा लागू करण्याची अधिसूचना जारी केली आहे. सरकारने पूर्वी आयात शुल्कात कपात केली होती आणि अनेक तेलांच्या आयातीला मंजुरी देण्यात आली होती, पण त्यानंतरही भाव कमी होण्याचे नाव घेत नाहीत.
स्टॉक लिमिटवर राहील लक्ष
सरकारच्या अधिसूचनेमध्ये, राज्यांना साठा मर्यादेपेक्षा जास्त स्टॉक होत आहे की नाही हे पाहण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत. होर्डिंगची काही तक्रार असल्यास कारवाई करावी. राज्यांना त्यांच्या मागणीनुसार साठा मर्यादा निश्चित करण्यास सांगण्यात आले आहे आणि तेलाचे तेल आणि तेलबिया तेवढेच ठेवावेत. याअंतर्गत सेबीने एक मोठे पाऊल उचलले आणि वायदे बाजारात मोहरीच्या तेलाचा वायदा व्यापार बंद केला.पूर्वी, खाद्यतेलांच्या किंमतीवर अंकुश ठेवण्यासाठी इतर अनेक पावले उचलली गेली.
पण किंमत कमी होणार नाही
देशांतर्गत बाजारात खाद्यतेलांच्या किंमती कमी करण्यासाठी ही सर्व पावले उचलली जात आहेत. परंतु पुरवठ्याच्या बाजूनेही बरीच समस्या आहे कारण भारतात खाद्यतेलांचा वापर ज्या प्रकारे वाढला आहे त्यानुसार पुरवठा होत नाही. भारत सध्या 60 टक्क्यांपर्यंत तेल-तेलबिया आयात करतो आणि जागतिक बाजारात तेल-तेलबियांचे भाव गगनाला भिडत आहेत. पुरवठ्याबद्दल बोलायचे झाले तर भारतात मोहरीचा कमीत कमी पुरवठा होतो, त्यामुळे मोहरीच्या तेलाच्या किमती सर्वात जास्त वाढल्या आहेत. तज्ञांचे म्हणणे आहे की स्टॉकची मर्यादा निश्चित केल्याने, कमी कालावधीत किंमतींमध्ये दिलासा मिळू शकतो, परंतु दीर्घकालीन मोठे लाभ मिळणे कठीण आहे. पुरवठा सुरळीत होईपर्यंत ग्राहकांना प्रतीक्षा करावी लागेल.