दादाभाई नौरोजी भारतीय इतिहासातील एक परिचित व्यक्ती आहेत. भारतीय असूनही भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचा पाया रचणारे दादाभाई नौरोजी यांनी ब्रिटिश देशात जाऊन स्वतःसाठी एक वेगळे स्थान निर्माण केले.
जाणून घेऊया त्याच्याबद्दल 10 खास गोष्टी ...
1. दादाभाई नौरोजी यांचा जन्म 4 सप्टेंबर 1825 रोजी मुंबई येथे एका गरीब पारशी कुटुंबात झाला.
2. त्यांच्या वडिलांचे नाव नौरोजी पलांजी डोरडी आणि आईचे नाव मनेखबाई होते. जेव्हा ते फक्त चार वर्षांचे होते, तेव्हा त्याच्या वडिलांचे निधन झाले आणि त्यांच्याआईने त्यांना मोठे केले.
3. मनेखबाई निरक्षर होत्या, तरीही त्यांनी दादाभाईंच्या अभ्यासाची विशेष काळजी घेतली आणि मुंबईतील एल्फिन्स्टन संस्थेतून शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, वयाच्या 27 व्या वर्षी ते गणित, भौतिकशास्त्राचे प्राध्यापक झाले आणि त्यांच्या आईचे नाव अभिमानाने उंचावले. एल्फिन्स्टन इन्स्टिट्यूट कॉलेजमध्ये त्यांची शिक्षक म्हणून नियुक्ती झाली. ब्रिटनमध्ये महत्त्वाचे शैक्षणिक पद मिळवणारे ते पहिले भारतीय ठरले.
4. दादाभाई नौरोजी हे कापसाचे व्यापारी आणि नामांकित निर्यातदार होते. वयाच्या 11 व्या वर्षी दादाभाई नौरोजी यांचा विवाह गुलबाईंशी झाला.
5. दादाभाई नौरोजी 1885 मध्ये मुंबई विधान परिषदेचे सदस्य झाले. 1886 मध्ये ते फिन्सबरी क्षेत्रातून संसदेत निवडून आले.
6. दादाभाई नौरोजी लंडन विद्यापीठात गुजरातीचे प्राध्यापकही झाले आणि 1869 मध्ये भारतात परतले.
7. दादाभाई नौरोजींना आदराने 'ग्रँड ओल्ड मॅन ऑफ इंडिया' म्हटले गेले. खासदार म्हणून ब्रिटिश हाउस ऑफ कॉमन्सवर निवडून येणारे ते पहिले आशियाई व्यक्ती होते.
8. 1851 मध्ये दादाभाई नौरोजी यांनी गुजराती भाषेत 'रास्ता गफ्तर' नावाचे साप्ताहिक सुरू केले.
9. 1886 आणि 1906 मध्ये त्यांना भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष बनवण्यात आले. दादाभाई नौरोजींनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या स्थापनेत महत्वाची भूमिका बजावली. वयाच्या 71 व्या वर्षी दादाभाई तिसऱ्यांदा काँग्रेसचे अध्यक्ष झाले. त्यांनी प्रथम 'स्वराज्याचा' नारा देशाला दिला.
10. दादाभाई नौरोजी यांचे वयाच्या 92 व्या वर्षी 30 जून 1917 रोजी वर्सोवा येथे ब्रिटिश राजवटीत निधन झाले.