Bal Gangadhar Tilak Story 'स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच' असा नारा देणाऱ्या बाळ गंगाधर टिळकांचे नाव भारताच्या इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिले गेले आहे. त्यांच्या शालेय जीवनातील एक संस्मरणीय प्रसंग आहे. एकदा त्याच्या वर्गातली सगळी मुलं बसून शेंगदाणे खात होती. त्यांनी वर्गातच शेंगदाण्याची टरफले फेकली आणि सगळीकडे अस्वच्छता पसरवली. काही वेळाने त्यांचे शिक्षक आले तेव्हा घाणेरडा वर्ग पाहून त्याला खूप राग आला.
त्यांनी आपली काठी काढली आणि काठीने 2-2 वेळा ओळीतल्या सर्व मुलांच्या तळहातावर मारू लागले. टिळकांची पाळी आली तेव्हा त्यांनी मार खाण्यासाठी हात पुढे केला नाही. शिक्षकांनी हात पुढे करा म्हटल्यावर ते म्हणाले की मी वर्गात घाण केली नाही त्यामुळे मी मार खाणार नाही.
त्याचे म्हणणे ऐकून शिक्षकांचा राग वाढला. शिक्षकांनी त्यांची तक्रार मुख्याध्यापकांकडे केली. यानंतर त्याची तक्रार टिळकांच्या घरी पोहोचली आणि वडिलांना शाळेत यावे लागले.
शाळेत आल्यानंतर टिळकांच्या वडिलांनी सांगितले की त्यांच्या मुलाकडे पैसे नाहीत, तो शेंगदाणे खरेदी करू शकत नाही.
बाळ गंगाधर टिळक आयुष्यात कधीही अन्यायासमोर झुकले नाही. त्यादिवशी टिळकांना शिक्षकांच्या भीतीपोटी शाळेत मारहाण झाली असती तर कदाचित त्यांच्यातील हिंमत त्यांच्या बालपणीच संपली असती.
आपली चूक नसतानाही आपण शिक्षा स्वीकारली, तर आपणही चुकलो आहोत असे गृहीत धरले जाईल, असा बोध या घटनेतून आपल्या सर्वांना मिळतो.