बोध कथा :गौतम बुद्ध आणि अंगुलीमाल

मगध देशाच्या जंगलात एक भयंकर डाकू राज्य करत असे. दरोडेखोर ज्या लोकांना मारायचे त्यांची प्रत्येक बोट कापून गळ्यात हार घालात असे. त्यामुळे या दरोडेखोराला अंगुलीमल या नावाने ओळखले जात होते.

मगध देशाच्या आजूबाजूच्या सर्व गावांमध्ये अंगुलीमलची दहशत होती. एके दिवशी त्याच जंगलाजवळील एका गावात महात्मा बुद्धांचे आगमन झाले. त्यांना ऋषी म्हणून पाहून सर्वांनी नमस्कार केला. त्या गावात काही काळ राहिल्यानंतर महात्मा बुद्धांना थोडे विचित्र वाटले. मग त्याने लोकांना विचारले, 'तुम्ही सगळे इतके घाबरलेले का दिसत आहात?'

अंगुलीमल डाकूने केलेल्या हत्या आणि बोटे चावल्याबद्दल सर्वांनी एक एक करून सांगितले. सर्वजण दुःखी झाले आणि म्हणाले की जो कोणी त्या जंगलाकडे जाईल, त्याला पकडेल आणि दरोडेखोराला मारेल. आत्तापर्यंत त्याने 99 लोकांची हत्या केली असून त्यांची बोटं कापल्यानंतर तो हार घालून फिरत होता. अंगुलीमालच्या दहशतीमुळे आता प्रत्येकजण त्या जंगलातून जाण्यास घाबरत आहे.

या सर्व गोष्टी ऐकून भगवान बुद्धांनी त्याच जंगलाजवळ जाण्याचा निर्णय घेतला. भगवान बुद्ध जंगलाकडे जायला लागताच लोक म्हणाले की तिकडे जाणे धोकादायक आहे. तो लुटारू कोणालाच सोडत नाही. जंगलात न जाता त्या लुटारूपासून आमची सुटका करून घ्या.

भगवान बुद्ध सर्व गोष्टी ऐकूनही वनाकडे वाटचाल करत राहिले. काही वेळात बुद्ध जंगलात पोहोचले. एकाकी माणसाला महात्म्याच्या वेषात जंगलात पाहून अंगुलीमलला आश्चर्य वाटले. या जंगलात येण्यापूर्वी लोक कितीतरी वेळा विचार करतात असे त्याला वाटले. ते आले तरी एकटे येत नाहीत आणि घाबरतात. हा महात्मा एकटाच जंगलात बिनधास्त हिंडत असतो. अंगुलीमलच्या मनात असे आले की आता याला ही संपवून मी त्याचे बोट कापेन.

त्याच्याकडे पाहून बुद्ध पुन्हा चालू लागले. अंगुलीमल रागाने कुरवाळत तलवारीने त्यांच्या मागे धावू लागला. दरोडेखोर जमेल तेवढे धावला, पण त्यांना पकडता आले नाही. तो धावून थकला. तो पुन्हा म्हणाला, 'थांबा, नाहीतर मी तुला मारीन आणि तुझे बोट कापून, 100 लोकांना मारण्याचे वचन पूर्ण करीन.'

भगवान बुद्ध म्हणाले की जर तुम्ही स्वतःला खूप शक्तिशाली समजत असाल तर झाडाची काही पाने आणि डहाळ्या तोडून आणा. अंगुलीमलला त्याचे धाडस पाहून वाटले की तो म्हणतोय तसे मी करेन. त्याने काही वेळात पाने आणि डहाळे तोडून आणले आणि म्हणाला मी आणले आहे.

तेव्हा बुद्ध म्हणू लागले, 'आता त्यांना पुन्हा झाडाला जोड.'

ते ऐकून अंगुलीमाल म्हणाला, 'तुम्ही कसा महात्मा आहात, तुटलेली वस्तू पुन्हा जमवता येत नाही, हे तुम्हाला माहीत नाही.'

भगवान बुद्ध म्हणाले की मी तुम्हाला हेच समजावून सांगू इच्छितो की जेव्हा तुमच्यात काहीही जोडण्याची शक्ती नसते, तेव्हा तुम्हाला काहीही तोडण्याचा अधिकार नाही. कोणाला जीव देण्याची क्षमता नसेल तर मारण्याचा अधिकार नाही.

हे सर्व ऐकून अंगुलीमलने शस्त्र गमावले. देव पुढे म्हणाले, 'तू मला थांबून थांबायला सांगत होतास, मी तर स्थिरच आहे. तूच आहेस जो स्थिर नाही.

अंगुलीमल म्हणाला, 'मी एका जागी उभा आहे, मग अस्थिर कसा आणि तुम्ही तेव्हापासून चालत आहात मग स्थिर कसे आहात.

हे सर्व ऐकून अंगुलीमलचे डोळे उघडले आणि तो म्हणाला, 'आजपासून मी कोणतेही अधर्म करणार नाही.'

अंगुलीमाल रडत लुटारू भगवान बुद्धांच्या पाया पडला. त्याच दिवशी अंगुलीमाल दुष्टाचा मार्ग सोडून महान संन्यासी झाला.

धडा: योग्य मार्गदर्शनाने माणूस वाईटाचा मार्ग सोडून चांगला मार्ग निवडतो.